در حال حاضر صنعت ریخته گری تامین کننده بسیاری از نیازهای جوامع است. واکنشات شیمیایی مختلفی که به واسطه ترکیبات متنوع انجام می‌شود، باعث می‌شود تا ریخته گری کاربردهای فراوانی داشته باشد. یکی از ترکیبات اصلی در این واکنشات جوانه زا است. جوانه زا می‌تواند استفاده گسترده‌ای در واکنشات ریخته گری داشته باشد. در این مطلب به بررسی انواع جوانه زا در ریخته گری و مزیت آن‌ها می‌پردازیم.
جوانه زا چیست؟
جوانه زا یا germinal یک نوع ماده اولیه است که از آن برای برطرف کردن نقایص واکنش استفاده می‌شود. به بیان دیگر جوانه زا کمک می‌کند تا واکنش شیمیایی در شرایط بهینه و با راندمان بیشتری صورت بگیرد. در نتیجه جوانه زا روی کیفیت محصول نهایی تولید شده تاثیر مستقیم دارد. یک مثالی که می‌توان در آن کاربرد جوانه زا را بررسی کرد، ابعاد دانه‌هایی است که از قطعات فلزی به‌دست می‌آید. یکی از موارد تاثیرگذار روی دانه بندی مواد، جوانه زایی است که در اوکنس از آن استفاده می‌کنیم. البته استفاده از جوانه زا چندان ساده هم نیست.
بیشتر بخوانید: مواد اولیه ریخته گری
خود جوانه زایی که برای یک واکنش خاص استفاده می‌کنید باید از لحاظ خواص فیزیکی و شیمیایی، بیشتری هماهنگی را با هدف شما داشته باشد. در واقع پایه بررسی انواع جوانه زا در ریخته گری، به دلیل شناخت بهترین جوانه زا بر اساس واکنش شیمیایی محصول است. استفاده از بهترین جوانه زا باعث می‌شود کیفیت محصول نهایی به مراتب بالاتر باشد.
ساختار جوانه زا از لحاظ شیمیایی چگونه است؟
اشاره کردیم که انواع مختلفی از جوانه زا وجود دارند که در واکنشات متفاوت استفاده می‌شوند. به بیان دیگر اساس تقسیم بندی جوانه زا به انواع مختلف، ساختار شیمیایی متفاوت است مواد است. عناصری مثل: یاریم و زیرکونیوم از جمله متداول‌ترین جوانه زاها در ریخته گری هستند. در این قسمت به معرفی چند مورد از بهترین جوانه زا ها می‌پردازیم.
- جوانه زا سوپر سید: فروسیلیسم یکی از مواد پرکاربرد در صنعت است. ترکیب عمده این ماده از آهن و‌سیلیسم تولید شده است. فروسیلیسم در صنایع فولادسازی، ساخت مواد نسوز، چدن و… استفاده می‌شود. البته جوانه زا سوپر سید با فروسیلیسم معمولی مقداری متفاوت است. به بیان دیگر سوپر سید نوع خاصی از فروسیلیسم است که برای جوانه زا بودن واکنش بهینه شده است. فروسیلیسم پس از تصفیه شدن می‌تواند به جوانه زای سوپر سید تبدیل شود. البته درجه تصفیه شدن باید تحت کنترل باشد. در حال حاضر جوانه زا سوپر سید به عنوان بهترین و پرکاربردترین جوانه زا دنیا شناخته می‌شود که در واکنشات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بررسی انواع جوانه زا در ریخته گری مشخص شده است که محصول فوق دارای عملکرد و بازدهی بسیار بالا و قابل توجهی است. استرانسیوم یکی از ترکیبات مهمی است که در این جوانه وجود دارد. اثر گذاری این ماده در نبود کلسیم و آلومینیوم اشاره کرد.
- جوانه زا باریمی: یک مورد جوانه زای دیگر ترکیب باریمی است. این ترکیب مبتنی بر سیلیسم است و در گریدهای مختلفی عرضه می‌شود. گریدهای متفاوت این محصول کمک می‌کند تا راندمان واکنش تولید محصولات مختلف، افزایش داشته باشد. گرید 67 و 75 از جمله مهم‌ترین گردهای تولید این نوع جوانه زا هستند. این نوع جوانه زا دارای مقادیر قابل توجه باریوم و کلسیم هستند که به همین دلیل نام دیگر آن‌ها جوانه زا بارینوک است. این جوانه زا برای از بین بردن انجامد سریع در تولید چدن داکتیل و خاکستری است.
- جوانه زا زیرسینوک: یکی دیگر از مشهورترین جوانه زا ها، جوانه زای زیرسینوک است که در واکنشات مختلف از آن استفاده می‌شود. بررسی انواع جوانه زا در ریخته گری نشان داده این ماده می‌تواند برای بهبود خالص سازی بسیاری از مواد کاربرد داشته باشد. عمده خاصیت این ترکیب به دلیل وجود عنصر زیرکونیوم در آن است. انواع مختلف 2 تا 6 میلی‌متری آن برای استفاده در ریخته گری استفاده می‌شود. جوانه زای زیرسینوک در واکنشات مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جوانه زا قیمت بسیار مناسبی دارد و خرید آن از لحاظ اقتصادی به‌صرفه است. بازدهی بالا و عملکرد مناسب از دیگر مزایای استفاده از این نوع جوانه زا است.
بیشتر بخوانید: سنگ معدن و فروآلیاژها
سخن آخر
جوانه زا یکی از پرکاربردترین مواد در صنعت است که در واکنشات مختلف ریخته گری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
